Lần đầu sau 11 năm lãi suất điều hành tăng: Ngân hàng Nhà nước cuối cùng đã buông “thành trì” lãi suất trước áp lực ngày càng tăng từ FED
Đăng vào 19/10/2022
Có thể thấy, sau 9 tháng xoay xở bằng nhiều nguồn lực để có thể giữ lãi suất điều hành với mục đích có thể hỗ trợ cho nền kinh tế hồi phục sau đại dịch, Ngân hàng Nhà Nước (NHNN) cuối cùng cũng đã thành trì lãi suất trước áp lực ngày càng tăng từ Fed.
Theo Nhịp sống thị trường, từ ngày 23/9, NHNN đã tăng hàng loạt lãi suất điều hành và trần lãi suất tiền gửi dưới 6 tháng thêm 1 điểm % và đây là lần đầu tiên cơ quan quản lý tiền tệ nâng lãi suất điều hành tính từ tháng 5/2021. Và mức điều chỉnh 1 điểm phần trăm cao hơn nhiều dự báo của thị trường và tương đối lớn so với các quyết định trước đó thể hiện được sự quyết liệt và mang tính phòng thủ cao của nhà điều hành.
Đến thời điểm hiện tại, mặt bằng lãi suất điều hành của Ngân hàng nhà nước cũng đã trở về mặt bằng ở thời điểm đại dịch mới diễn ra vào hồi tháng 3/2020 và thấp hơn 0,5 điểm phần trăm so với thời điểm trước đại dịch COVID-19 (ngoại trừ đi trần lãi suất huy động dưới thời điểm 6 tháng).
Phần nổi của quá trình thắt chặt tiền tệ là tăng lãi suất điều hành
Và ngay sau khi quyết định tăng lãi suất của Ngân hàng nhà nước có hiệu lực thì lãi suất huy động đã bật tăng mạnh và nhiều kỳ hạn dưới 6 tháng đã được các ngân hàng niêm yết ở mức tối đa cho phép. Mặc dù vậy thì mặt bằng lãi suất ở trong nền kinh tế vốn đã tăng khá mạnh trong thời gian trước đó.
Số liệu từ Chứng khoán Vietcombank cho biết, trước khi lãi suất điều hành được nâng lên thì lãi suất huy động trung bình đã tăng từ 0,9 – 1,1 điểm % so với giai đoạn dịch bệnh. Và trong khi lãi suất liên ngân hàng kỳ hạn qua đêm vào đầu tháng 9 đã chạm ngưỡng 6,88% – đây chính là mức cao nhất trong thời gian 10 năm.
Diễn biến cũng cho thấy, kể cả khi mà NHNN chưa tăng lãi suất thì nhu cầu thanh khoản của các ngân hàng cũng đã có sự thay đổi đáng kể so với giai đoạn dịch bệnh. Xu hướng này cũng chính là hệ quả tất yếu khi mà nhà điều hành không thể duy trì được dòng tiền quá dồi dào cho các nhà băng trong bối cảnh sức ép mất giá của tiền đồng ngày càng tăng sau hàng loạt động thái chính sách của FED.
Dữ liệu của Wichart (Platform truy xuất và trực quan hóa dữ liệu tài chính thuộc WiGroup) cho thấy, ở trong hầu hết thời gian tính từ giữa tháng 6 đến hiện tại thì NHNN đã thường xuyên duy trì được trạng thái hút ròng trên kênh thị trường mở và tín hiệu và cũng có thời điểm lượng tín phiếu – OMO lưu hành ghi nhận lên đến 189.999 tỷ đồng. Chỉ tính riêng trong tháng 9, giao dịch trước khi tăng lãi suất điều hành thì cơ quan này đã tiến hành rút khỏi thị trường hơn 98.000 tỷ đồng.
Có thể thấy, hoạt động trên đi cùng với lượng VND hút về qua các kênh bán ngoại tệ (ước tính là khoảng 20 tỷ USD – tương đương hơn 450.000 tỷ đồng) khiến cho lượng thanh khoản tiền Đồng bị Ngân hàng nhà nước đưa ra khỏi hệ thống ghi nhận là rất lớn. Điều này cũng cho thấy được xu hướng thắt chặt tiền tệ của Ngân hàng nhà nước đã bắt đầu từ quý 2 và cũng quyết định nâng lãi suất hiện hành đó là hành động theo sau, hàm ý là không thể đối phó với áp lực ở bên ngoài nếu như không tăng lãi suất điều hành.
TS Phạm Thế Anh – Chuyên gia kinh tế cho biết, lãi suất thực tế ở thị trường vốn đã tăng rất mạnh. Động thái tăng thêm 1 điểm phần trăm là việc hợp thức hóa lãi suất điều hành chính thức so với mức lãi suất thị trường. Mặc dù vậy thì điều này cũng thể hiện được Ngân hàng nhà nước đã tương đối quyết liệt trong việc bảo vệ đồng nội tệ.
Cũng tương tự, CEO WiGroup – ông Trần Ngọc Báu cho rằng, trên thực tế thì Việt Nam đã có những bước điều chỉnh lãi suất từ tháng 7/2022 nhưng cũng chỉ chính thức công bố vào tháng 9 mới đây sau khi FED tăng lãi suất thêm 0,75 điểm %.
Đâu là liều thuốc để giảm áp lực lên tỷ giá và dự trữ ngoại hối
Giới chuyên môn cho rằng, một trong những nguyên nhân chính khiến cho NHNN không thể duy trì được thanh khoản quá dư dả cho các nhà băng đến từ xu hướng diều hâu của FED mà điểm chịu lực chính là tỷ giá.
Và trước sự leo thang của đồng USD ở trên thị trường quốc tế, NHNN cũng đã liên tục bán ngoại tệ từ dự trữ ngoại hối để có thể ổn định thị trường ngoại tệ. Và theo thống kê của giới phân tích thì từ đầu năm đến hiện tại, lượng ngoại tệ mà NHNN đã đưa ra can thiệp đã vượt ngưỡng 20 tỷ USD, tương đương với 20% tổng dự trữ ngoại hối.
Bên cạnh đó, để có thể giảm sức ép lên tỷ giá, nhà điều hành cũng đã lần đầu tiên mở lại kênh tín phiếu kể từ sau 22 năm đóng băng với mục đích hút bớt nội tệ, duy trì chênh lệch lãi suất giữa VND – USD trên thị trường liên ngân hàng từ đó tạo ra hấp dẫn cho tiền Đồng. Và ở giai đoạn cao điểm vào hồi giữa tháng 7, lượng tín phiếu lưu hành cũng có lúc lên đến hơn 191.000 tỷ đồng, tương ứng với số tiền bị hút ra khỏi hệ thống qua kênh này.
Mặc dù NHNN đã triển khai nhiều công cụ hỗ trợ thì tỷ giá vẫn chịu sức ép lớn khi mà đồng bạc xanh chạm mức cao nhất trong thời gian 2 thập kỷ trên thị trường quốc tế. Và trước diễn biến đó thì liên tiếp trong tháng 7 và tháng 9, NHNN đã có 3 lần nâng giá bán USD ở Sở giao dịch với mức tăng ghi nhận lần lượt 150 đồng/USD, 300 đồng/USD và 225 đồng/USD – song song với đó cũng ngừng niêm yết tỷ giá mua vào.
Đánh giá của Chứng khoán Rồng Việt cho thấy, việc nâng mạnh tỷ giá bán của NHNN đồng thời ngừng hẳn giao dịch mua USD từ các Ngân hàng Thương mại vừa cho thấy được áp lực lớn đối với mục tiêu ổn định tỷ giá nhưng cũng vừa là một động thái mang tính chuẩn bị đối với khả năng mất giá mạnh hơn của tiền Đồng.
Trong khi đó thì Chứng khoán SSI đưa ra dự báo, NHNN sẽ duy trì thanh khoản ở trên hệ thống của Ngân hàng ở trạng thái không quá dồi dào trong giai đoạn còn lại của năm với mục đích duy trì mặt bằng lãi suất liên ngân hàng VND ở vùng 5% đến 5,5% để có thể tạo mức chênh lệch giá hợp lý với mức lãi suất USD, giảm thiểu áp lực lên tỷ giá.
Ông Trần Ngọc Báu đánh giá rằng, tỷ giá chính là một trong những điểm nóng nhất của nền kinh tế Việt Nam. Mặc dù lạm phát không đáng lo nhưng Việt Nam ở trong nhóm các nước phải sử dụng công cụ lãi suất để có thể giảm nhiệt về tỷ giá.
Ông Báu cho biết, điều làm cho NHNN đau đầu nhất hiện nay không phải là lạm phát mà là tỷ giá. Và khi Fed tiến hành tăng lãi suất thì dòng vốn sẽ bị ảnh hưởng nặng, nếu như mở cửa dòng vốn thì nó sẽ kích hoạt bộ ba bất khả thi đó chính là dòng vốn, ổn định tỷ giá và độc lập chính sách tiền tệ.
Cũng theo vị chuyên gia này, nếu dự trữ ngoại hối đủ mạnh thì Việt Nam cũng có thể vừa mở cửa dòng vốn lại vừa có thể ổn định được tỷ giá cũng như nới lỏng tiền tệ. Tuy nhiên, với việc bán ra 23 tỷ USD tương đương với 22% dự trữ ngoại hối quốc gia chỉ trong thời gian gần đây thì không thể sử dụng dự trữ ngoại hối ra để mà can thiệp thị trường như trước được.
Để ổn định tỷ giá và kiểm soát cần phải làm gì?
Và tại họp báo của NHNN mới đây, Phó Vụ trưởng Vụ Chính sách tiền tệ – ông Phạm Chí Quang cho biết, mặc dù thị trường có nhiều biến động lớn nhưng nhờ vào việc điều hành các chính sách tiền tệ đồng bộ và linh hoạt nên trong thời gian 9 tháng đầu năm đồng VND chỉ mất giá khoảng 4% so với đồng USD và thấp hơn rất nhiều so với mức giá của các đồng tiền khác và VND được xem là đồng tiền ổn định nhất ở trong khu vực.
Đại diện của NHNN cho biết, trước sự phá giá của đồng tiền các nước như trên, nếu như để mất giá quá mạnh cũng sẽ dẫn đến tình trạng lạm phát nhập khẩu gia tăng rất lớn. Và đây cũng chính là cuộc chiến tiền tệ giữ cho đồng tiền không bị mất giá quá nhiều cũng như giảm thiểu được tác động của lạm phát toàn cầu đến nền kinh tế. Và với bối cảnh trên, để có thể kiểm soát tình hình lạm phát và ổn định kinh tế vĩ mô, hỗ trợ tăng trưởng kinh tế, NHNN cũng đã quyết định điều chỉnh lãi suất điều hành từ ngày 23/9.
Các chuyên gia cho rằng, NHNN hiện tại đang đứng trước 2 khó khăn, nếu như ổn định tỷ giá thì cần phải can thiệp mà can thiệp ở trong bối cảnh xuất khẩu cũng không dễ dàng.
TS.Trương Văn Phước cho biết: “Ngân hàng Nhà nước nên nghiên cứu để mở rộng đối tượng cho vay ngoại tệ xem như là cầu về ngoại hối hiện nay sẽ di chuyển vào trong tương lai. Đây là vấn đề cân nhắc và sự đánh đổi đó là hết sức cần thiết cho Việt Nam”.
Đưa ra góp ý với cơ quan quản lý tiền tệ thì Giáo sư Andreas Hauskrecht, Đại học Indiana (Mỹ) nói rằng, Việt Nam không nên giảm giá tiền đồng bởi nếu thế sẽ xảy ra rủi ro về tài chính.
Giáo sư Andreas Hauskrecht, Đại học Indiana (Mỹ) nói thêm rằng, với động thái dự kiến sẽ tăng lãi suất trong tháng cuối năm 2022 và năm 2023 của FED thì nguy cơ suy thoái kinh tế Mỹ sẽ ngày càng rõ rệt hơn. Và điều này cũng sẽ tác động đến nền kinh tế Việt Nam và nhất là tỷ giá VND/USD.
Ông cũng dự báo rằng đồng VND sẽ tăng giá mạnh so với euro cùng các đồng tiền khác. Lúc đó thì Việt Nam sẽ phải đối mặt với vấn đề thanh toán và ảnh hưởng nhất đến giá trị xuất khẩu.
GS. Hauskrecht khuyên: “Nhưng Việt Nam không nên giảm giá tiền đồng, cũng không tăng lãi suất bởi có thể gây bất ổn tài chính. Thay vào đó Việt Nam nên dùng các công cụ tài chính thận trọng, an toàn”.
